بنا بر گزارش عهدواره هنر و رسانه جنگل؛ جنبش جنگل؛ جنبشی برخاسته از دل ایرانیان بود. ایران آن زمان در اشغال قوای روس و انگلیس بود و میرزا کوچک‌خان جنگلی مردی بود که می‌خواست به این اشغال پایان دهد. در این داستان درباره زمینه های حضور بیگانگان در کشور می‌خوانیم.
ناصر عظیمی دوبخشری در کتاب «جنبشی که به انقلاب تبدیل شد» می‌نویسد: «وقتی جنگ اول جهانی شروع شد، روسیه تزاری به بهانه ورود ارتش عثمانی به ایران نیمه شمالی کشور از آذربایجان تا خراسان را به اشغال خود درآورد. این اشغالگری زمینه مناسب مبارزه برای بیرون کردن اشغالگر را که در طول سال‌های گذشته دشمن شماره یک مبارزان مشروطه به‌ویژه در گیلان تلقی می‌شد به‌خوبی فراهم کرد. جنبش گسترده‌ای برای بیرون راندن ارتش روسیه از گیلان شکل گرفت که از همان آغاز به دلیل اینکه مبارزان آن در جنگل‌های گیلان حضور داشتند (و نه در شهرها) به جنبش جنگل معروف شد. این جنبش پس از پایان جنگ اول جهانی و بیرون رفتن ارتش روسیه تزاری در اثر انقلاب فوریه و اکتبر (هر دو در سال ۱۹۱۷) با هدف استقلال ایران و به طور مشخص برای لغو قرارداد ۱۹۱۹ که دولت وثوق‌الدوله با انگلیسی‌ها منعقد کرده بود علیه نیروهای انگلیس ادامه یافت و در بهار سال ۱۲۹۹ به انقلابی تمام‌عیار در گیلان تبدیل شد و یک حکومت جمهوری در آن پدید آمد.
در انقلاب جنگل برای نخستین‌بار تمام گروه‌های اجتماعی جدید که بعدها در صحنه سیاسی ایران ایفاگر نقشی شدند، به عرصه بازیگری در سیاست آمدند. از این منظر این نخستین جنبشی بود که جلوه‌ای آغازین از شکل‌گیری گروه‌های نقش‌آفرین در صحنه اجتماعی مدرن ایران محسوب می‌شد. گروه‌هایی که هر کدام آمال و آرزوهای خود را برای هدایت جامعه‌ای که به تازگی سر از قرون وسطای خود بیرون آورده و در تلاش برای ایجاد جامعه‌ای مدرن بودند. در همین جنبش آرزوهای خود را به برنامه سیاسی تبدیل کردند. انقلاب جنگل پس از اینکه قدرت را در گیلان به دست گرفت و برای نخستین بار حکومت جمهوری را در ایران و حتی در خاورمیانه شکل داد به سرعت در درون خود دچار انشقاق شد و پس از حدود هفده ماه در پایان آبان ماه ۱۳۰۰ خورشیدی به طور کامل سقوط کرد و سپس رهبری این جنبش یعنی کوچک خان در آذرماه ۱۳۰۰ خورشیدی در کوه‌های ماسوله به هنگام فرار جان سپرد.» [۱]
[۱]ناصر عظیمی دو بخشری. جنبشی که به انقلاب تبدیل شد از مبارزه علیه اشغالگران تا تاسیس جمهوری در گیلان. رشت: انتشارات سپیدرود به سفارش حوزه هنری گیلان، ۱۳۹۹، ۱۹ـ۱۸
انتهای پیام/
