بنا بر گزارش عهدواره هنر و رسانه جنگل؛ میرزا کوچک خان به روتشتین سفیر شوروری در ایران نامه‌ای نوشت با این مضمون که مدتی دست از فعالیت می‌کشد تا ببینید دولت مرکزی به وعده‌هایی خود عمل می‌کند یا نه. در این بخش، روایت نامه میرزا به روتشتین، سفیر شوروی در تهران را با هم می‌خوانیم.

ناصر عظیمی دوبخشری در کتاب «جنبشی که به انقلاب تبدیل شد؛ از مبارزه علیه اشغالگران تا تأسیس جمهوری در گیلان»، می‌نویسد: «کوچک خان خود نیز در این زمان برای تداوم مقاومت سخت دچار تردید شده بود. نامه‌ای که او در پاسخ نامه روتشتین سفیر شوروی نوشت و مطابق گزارش محرمانه سفارت انگلیس در سوم سپتامبر [۱۲شهریور ۱۳۰۰خورشیدی] به دست روتشتین رسید (به نقل از میرزا صالح، ۱۳۶۹)، گویای این است که او برای مدتی دست از مبارزه خواهد کشید تا ببیند دولت مرکزی به وعده‌های خود عمل خواهد کرد یا خیر. دقیقاً او به روتشتین چنین نوشت: «من انقلاب را یگانه راه علاج و نجات قطعی ملت از مشکلات موجود می‌دانم، اما اکنون که شما با نظرات صائب حکومت سویت روسیه و اطلاع وسیعی که در سیاست مملکت و قضایای بین المللی دارید و کاملاً در مراسله شریفه شرح داده شده اند، صلاح را در سکوت می‌بینید. من به اطمینان صداقت و آزادی‌خواهی شما هم عقیده می‌شوم به اینکه ادامه انقلاب استقلال سیاسی و اقتصادی مملکت را جریحه‌دار می‌کند و نفوذ امپریالیزم انگلیس را تقویت می‌نماید و فکر ملوک‌الطوایفی را در تمامت خاک ایران قوت می‌بخشد. ناچارم برای در هم شکستن پنجه‌های دسیسه کار آنها سکوت را گوارا بشمرم و به امید حکومت ساویت روسیه که پناهگاه احرار عالم است، جمعیت خود را به صبر و آرامش تشویق و منتظر بمانم که سیاست دولت تا چه پایه منافع توده اصلی مردم را در نظر خواهد گرفت و از استقلال ایران دفاع خواهد کرد… من شما را مطمئن می‌سازم که تأیید سیاست مشروحه در نامه شما، من و جمعیت جنگل را تا حدی قانع کرده و امیدوار است که دولت ایران نیز از سکوت جمعیت سوءاستفاده نکند و به اصلاحات منظوره وجود خارجی بدهد». (همان : ۴۵-۴۶ تأکید از ماست.) پیداست که کوچک خان به صراحت می‌گوید که استدلال‌های مصالحه‌جویانه روتشتین او را قانع کرده است.

هر چند درخواست‌های روتشتین برای کنار آمدن با دولت مرکزی در نامه پاسخ کوچک خان با شرط و شروط پذیرفته شده است، لیکن در تحلیل نهایی پاسخ کوچک خان بیانگر تردیدهایی است که در تداوم راه انقلاب پدید آمده بود و او دست کم به خواست سفیر شوروی، یعنی توقف مبارزه در این نامه پاسخ مثبت داده و حتی تأکید کرده است که: « ناچارم برای در هم شکستن پنجه های دسیسه کار آنها [امپریالیسم انگلیس] سکوت را گوارا بشمرم و به امید حکومت ساویت روسیه که پناهگاه احرار عالم است[۱]، جمعیت خود را به صبر و آرامش تشویق و منتظر بمانم که سیاست دولت تا چه پایه منافع توده اصلی  مردم را در نظر خواهد گرفت و از استقلال ایران دفاع خواهد کرد».(همان)، به عبارت دیگر این زمان کوچک خان به روتشتین قول می‌داد که به پیشنهاد او و به « به امید حکومت ساویت روسیه که پناهگاه احرار عالم است جمعیت خود را به صبر و آرامش تشویق و منتظر» خواهد ماند و دست به اسلحه نخواهد برد تا ببیند دولت چه خواهد کرد. [۲]

منبع

ناصر عظیمی دو بخشری‏. جنبشی که به انقلاب تبدیل شد از مبارزه علیه اشغالگران تا تاسیس جمهوری در گیلان. رشت: انتشارات سپیدرود به سفارش حوزه هنری گیلان، ۱۳۹۹.

[۱] ‏همان، پانویس کوچک خان حتی تا ماه‌های پایان زندگی‌اش هنوز شوروی را پناهگاه احرار عالم می‌دانست و این نشان می‌دهد که حتی در آستانه واقعه ملاسرا او دیدگاه ستیزه‌جویانه‌ای نسبت به دولت شوروی نداشته است.

[۲] ‏همان، ۳۱۸ـ۳۲۰.

انتهای پیام/