بنا بر گزارش عهدواره هنر و رسانه جنگل؛ پس از ماجرای حمله به ملاسرا، جنگ یا انقلابیون در رشت آغاز شد. خانه فرماندهان کرد و سران انقلابی در رشت محاصره و عده‌ای به قتل رسیدند و قوای رضا خان سردار سپه به رشت رسیدند. دیدگاه محمدعلی گیلک درباره حمله به رشت پس از واقعه ملاسرا را با هم می‌خوانیم.
ناصر عظیمی دوبخشری در کتاب «جنبشی که به انقلاب تبدیل شد؛ از مبارزه علیه اشغالگران تا تأسیس جمهوری در گیلان»، می‌نویسد: «در هر حال این حمله که بلافاصله پس از واقعه ملاسرا صورت گرفت نشان می‌دهد، جناحی که ابتکار عمل را در تشکیلات جنگل در دست گرفته بود، سازماندهی و هدایت این جریان را از روی یک سناریوی از قبل آماده پیش می‌برد. محمدعلی گیلک از هواداران جنگلیان؛ یعنی تنها کسی که در واقعه ملاسرا حضور داشت و خاطرات خود را نوشته است، می‌گوید: «در همین موقع که خانه ملاسرا و محل تشکیل کمیته پنج نفری مورد هجوم و محاصره و طعمه حریق واقع شد، نور محمد خان [تهمتن] با نفرات خود از طرف سلطان عبد الحسین خان [تیمسار ثقفی] مأمور تصرف رشت و جنگ با انقلابیون [رشت] گردید و آتش جنگ را در رشت شعله‌ور نمود و خانه‌های فرماندهان کرد و سران انقلابی رشت را محاصره و در هر کوی و برزن به ستیز پرداخته و جمعی در این معرکه به قتل رسیدند و گروهی از رفقای عمواوغلی و سایرین دستگیر و به حالت اسارت به جنگل روانه شدند. خالو قربان [در واقعه ملاسرا] سالماً از معرکه جان به در برد و چون راه می‌دانست از بیراهه به رشت آمد احسان الله خان که در لاهیجان بود از این خبر [واقعه ملاسرا] مسرور شد و مجدداً به خالو [در رشت] پیوست و متحداً زدو‌خورد با جنگلی‌ها را ادامه دادند و این جنگ چند شبانه روز طول کشید و در یک چنین وضعیتی بود که قوای دولت [قوای سردار سپه] به رشت وارد گردید». (گیلک، ۱۳۷۱ : ۹۴-۴۹۵). تأکید از ماست). نور محمدخان که به گفته محمد علی گیلک به رشت حمله کرد: «از صاحب منصبان ژاندارمری و سابقاً جزو نفرات کلنل محمدتقی خان ثقفی و در اوایل پیروزی انقلاب جنگل به انقلابیون جنگل پیوسته بود». (همان: ۴۴۲).[۱] به نظر می‌رسد که این زمان نظامیان سابق ژاندارمری که از اوایل انقلاب جنگل به تشکیلات جنگل پیوسته (از روی برنامه یا از روی اعتقاد) و در تشکیلات جنگل حضور داشتند، همراه با جناح راست جنگلیان در تشکیلات جنگل، ابتکار عمل را به طور کامل در اختیار گرفته بودند. به نظر می‌رسد این زمان دستور رسیده بود که «زمان عمل» فرارسیده است! در هر حال افراطیون از طریق این تشکیلات تمام وجوه نظامی سیاسی و تبلیغاتی اقدامات خود را در فومنات به طور کامل با اقتدار پیش می‌بردند و در این مقطع حساس و تعیین‌کننده کسی را یارای مقابله با آنان نبود. [۲]
منبع
ناصر عظیمی دو بخشری. جنبشی که به انقلاب تبدیل شد از مبارزه علیه اشغالگران تا تاسیس جمهوری در گیلان. رشت: انتشارات سپیدرود به سفارش حوزه هنری گیلان، ۱۳۹۹.
[۱] همان، پانویس بر اساس پژوهش افشین پرتو، نور محمد خان تهمتن از افسران ژاندارمری پس از خاموشی جنگل به نیروهای سردار سپه پیوست و در گیلان ماند و مأموریت‌های مختلفی از طرف سردار سپه به او در سرکوب مخالفان دولت واگذار شد. از جمله او مأمور سرکوبی سید جلال چمنی در گسکر، غلامحسین بهمبری، همراه سید جلال، قیام حاج قاسم در سیاهکل و دیلم شد و سرانجام ظاهراً در مأموریتی در استر آباد و در جنگ با ترکمن‌ها کشته شد. (نک: افشین پرتو، ۱۳۹۱_۳۹۱_۴۰۳).
[۲] همان، ۳۵۹ ـ۳۶۰.
انتهای پیام/
